Đoàn công tác liên ngành kiểm tra nhật ký khai thác hải sản
Trong những năm qua, thủy sản đã trở thành một trong những ngành kinh tế mũi nhọn, góp phần quan trọng vào phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Tổng sản lượng thủy sản hàng năm đạt khoảng 8,3 - 8,5 triệu tấn, kim ngạch xuất khẩu đạt từ 8,5 - 8,9 tỷ USD. Bên cạnh thủy sản nuôi trồng, thủy sản khai thác chiếm sản lượng khá lớn. Với khoảng 1 triệu lao động trực tiếp trên biển và 4 triệu lao động gián tiếp, hoạt động khai thác thủy sản, nhiều năm qua đã giải quyết tốt bài toán sinh kế, góp phần nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của bà con sinh sống ở vùng ven biển. Tuy vậy, từ năm 2017 đến nay, sản phẩm thủy sản khai thác của Việt Nam xuất khẩu sang châu Âu đã bị Ủy ban châu Âu (EC) áp dụng cảnh báo “Thẻ vàng”. Việc này đã gây khó khăn cho hoạt động xuất khẩu thủy sản của nước ta, ảnh hưởng trực tiếp đến lợi ích kinh tế của bà con ngư dân. Ở tầm vĩ mô, nước ta từ vị trí xuất khẩu hải sản số 1 tuột xuống số 4 vào năm 2019.
Tại Sóc Trăng, nghề khai thác, đánh bắt trên biển không chỉ mang về nguồn lợi hải sản mỗi năm trên 60.000 tấn để cung cấp cho hoạt động chế biến và thương mại của tỉnh nhà, mà Sóc Trăng còn là 1 trong số 28 tỉnh, thành phố có biển và hoạt động đánh bắt xa bờ được xếp vào nhóm 15 cảng cá loại I của cả nước; kinh tế biển cũng được xác định là một lĩnh vực thế mạnh của tỉnh trong xu thế phát triển. Chính vì vậy, cùng với các tỉnh, thành phố ven biển, công tác phòng, chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo, không theo quy định đã được tỉnh triển khai một cách bài bản, quyết liệt.
Xác định đẩy mạnh công tác tuyên truyền là giải pháp quan trọng để thay đổi từ nhận thức đến hành động của bà con ngư dân, được sự chỉ đạo của Tỉnh ủy, UBND tỉnh cùng Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Chi cục Thủy sản tỉnh Sóc Trăng tổ chức nhiều đợt tuyên truyền về Luật Thủy sản năm 2017, các văn bản liên quan đến việc chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định cho ngư dân sinh sống tại vùng ven biển của tỉnh, với nhiều hình thức đa dạng và phong phú, giúp người dân dễ hiểu và nắm bắt được thông tin tiện lợi hơn. Tại Văn phòng Chống khai thác bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định (gọi tắt là tổ IUU) được đặt tại Cảng cá Trần Đề, đã thực hiện nghiêm công tác cấp phép khai thác thủy sản cho các tàu cá theo đúng quy định, cập nhật đầy đủ vào cơ sở dữ liệu nghề cá quốc gia. Hiện nay, 100% tàu cá thuộc diện bắt buộc lắp máy giám sát hành trình đều đã được lắp đặt trước khi đi hoạt động trên biển; đồng thời, thực hiện nghiêm túc các quyđịnh về ghi, nộp báo cáo, nhật ký khai thác thủy sản. Ngư dân Nguyễn Văn Tiến ở ấp Cảng, thị trấn Trần Đề, huyện Trần Đề cho biết: “Bà con ở đây cũng được tuyên truyền thường xuyên, mình tuân thủ đánh bắt trong phạm vi vùng biển của mình, không để bị vi phạm đánh bắt trái phép. Máy giám sát hành trình cũng lắp đặt đầy đủ, mở xuyên suốt 24/24 chứ không tắt. Khi tàu rời cảng hay vào cảng đều đến tổ IUU để báo cáo đầy đủ hết”.
Hằng năm, lực lượng thanh tra chuyên ngành thủy sản còn phối hợp tốt cùng Đồn Biên phòng, Cảnh sát giao thông đường thủy nội địa, lực lượng công an tại các địa phương tổ chức nhiều đợt tuần tra, kiểm tra trên biển nhằm kịp thời phát hiện và ngăn chặn các tàu cá có nguy cơ vi phạm khuyến nghị của Ủy ban châu Âu (EC). Bên cạnh hình thức xử phạt mang tính răn đe cao đối với các tàu cá cố ý vi phạm các lỗi cơ bản, đoàn cũng đã tiến hành kiểm tra, nhắc nhở, kiên quyết không cho tiếp tục khai thác đối với những tàu cá không mang theo đủ hồ sơ, giấy tờ khi hoạt động trên biển. Ngư dân Phạm Hồng Công, ngụ xã Trung Bình, huyện Trần Đề cho biết thêm: “Tôi đi đánh bắt 2 -3 ngày là vô bờ nên không mang theo giấy tờ. Giờ được đoàn kiểm tra phát hiện và nhắc nhở, tôi quay trở về bờ lấy giấy tờ ra trình rồi mới đi tiếp. Tôi cố gắng chấp hành tốt quy định của nhà nước, không để xảy ra vi phạm nữa”.
Hoạt động đánh bắt ở Sóc Trăng nhiều năm qua tuy có nhiều chuyển biến tích cực nhưng vẫn còn một bộ phận ngư dân còn chưa chấp hành tốt việc ghi chép nhật ký khai thác; tình trạng mất kết nối đối với thiết bị giám sát hành trình trên tàu cá vẫn còn xảy ra; nhiều tàu cá khi hoạt động khai thác hải sản trên biển đã vi phạm vùng khai thác theo giấy phép được cấp, gây khó khăn cho việc truy xuất nguồn gốc sản phẩm thủy sản. Đồng chí Phạm Văn Hứa – Giám đốc Ban Quản lý Cảng cá Trần Đề chia sẻ thêm: “Trước những khó khăn này, tôi đề nghị cần đẩy mạnh hơn công tác truyền thông, thực hiện tốt hơn nữa công tác tuyên truyền. Tuyên truyền trực tiếp đến từng người dân hoặc thông qua phương tiện Báo, Đài để nâng cao hơn nữa ý thức của ngư dân. Chúng tôi cũng đề nghị cơ quan chức năng đẩy mạnh công tác xử lý vi phạm theo Nghị định số 42 của Chính phủ, đây là cơ sở răn đe để ngư dân chấp hành tốt hơn các quy định. Đồng thời, cũng đề nghị đối với các đơn vị lắp đặt thiết bị giám sát hành trình, cần khắc phục hoàn toàn lỗi mất kết nối đối với các tàu thuyền, đảm bảo thời gian mở máy giám sát hành trình của ngư dân khi trên biển được liên tục”.
Nhằm đẩy mạnh hơn nữa công tác tháo gỡ “án phạt” của Ủy ban châu Âu (EC), ngày 14/9/2022, Thủ tướng Chính phủ cũng đã chính thức phê duyệt Đề án “Phòng, chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo và không theo quy định đến năm 2025”. Theo Đề án, mục tiêu đến năm 2025, Việt Nam sẽ chấm dứt tình trạng tàu cá, ngư dân vi phạm hải sản trái phép vùng biển nước ngoài và không để tái diễn ở các năm tiếp theo. Căn cứ vào 8 nhóm nhiệm vụ, giải pháp được đề ra trong Đề án, tỉnh Sóc Trăng hiện cũng đã xây dựng kế hoạch trước mắt và lâu dài nhằm chung tay cùng cả nước thành công tháo gỡ “thẻ vàng”. Đồng chí Lư Tấn Hòa – Phó Chi cục trưởng, Chi cục Thủy sản tỉnh Sóc Trăng thông tin: “Chúng tôi sẽ tiếp tục phối hợp với các sở, ban, ngành cũng như lực lượng Biên phòng tuyên truyền và cho bà con ngư dân cam kết không khai thác vi phạm vùng biển nước ngoài, tiếp tục thực hiện giám sát tàu cá trên hệ thống giám sát của quốc gia. Qua đó, đảm bảo các tàu thuyền khi xuất bến đều được lắp đặt máy giám sát hành trình và có tín hiệu kết nối mới giải quyết cho tàu xuất bến, kiên quyết không giải quyết cho xuất bến đối với các tàu không đủ điều kiện. Chúng tôi cũng phối hợp với Ban Quản lý Cảng cá Trần Đề cũng như địa phương làm sao đảm bảo các sản phẩm khai thác thủy sản qua cảng đều được kiểm soát để hỗ trợ cho công tác truy xuất nguồn gốc”.
Với những nỗ lực, cố gắng thông qua các giải pháp đồng bộ đã và đang được triển khai, tỉnh Sóc Trăng quyết tâm “dồn sức” cùng các tỉnh, thành ven biển lập lại trật tự trong hoạt động khai thác, đánh bắt thủy, hải sản. Ngư dân khi vi phạm vùng biển nước ngoài, khai thác không đúng vùng biển quy định đươc cấp phép hoạt động, chưa chấp hành các quy định về quản lý nhà nước trong hoạt động khai thác,... đều sẽ bị xử lý đúng luật định. Bởi chưa xóa được “thẻ vàng” thì sản phẩm khai thác của ngư dân sẽ gặp rất nhiều rào cản trong xuất khẩu trên tất cả thị trường trên thế giới. Một khi giá trị hàng hóa hải sản xuất khẩu không được cải thiện, ngư dân sẽ là người chịu thiệt thòi trước tiên.
Ngọc Thơ